Bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là gì?

- Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, thường lây lan qua muỗi vằn. Bệnh này có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Bài viết này sẽ giới thiệu về bệnh lý, phân loại, nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị và phòng ngừa sốt xuất huyết.

- Bệnh lý sốt xuất huyết là một bệnh do virus Dengue gây ra, có 4 chủng huyết thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Virus này thường được truyền từ người sang người thông qua muỗi vằn (Aedes aegypti và Aedes albopictus), là loại muỗi có nhiều khoang trắng ở chân và lưng. Khi muỗi đốt người nhiễm virus, virus sẽ vào máu và nhân lên trong các tế bào bạch cầu, gan, tủy xương và các mô khác. Virus sẽ gây ra các tổn thương ở các mạch máu, làm rò rỉ và xuất huyết.

Phân loại sốt xuất huyết

- Sốt xuất huyết có thể được phân loại thành 2 dạng là sốt xuất huyết cổ thể nhẹ và sốt xuất huyết thể nặng.

Sốt xuất huyết thể nhẹ thường có triệu chứng như sốt cao, đau đầu, đau khớp, cơ, phát ban, buồn nôn, ói mửa.
Sốt xuất huyết thể nặng thường có biểu hiện như sốt cao kéo dài, xuất huyết da niêm mạc, chảy máu cam, nôn ra máu hoặc có máu trong phân, giảm tiểu cầu, tụt huyết áp.Sốt xuất huyết nặng có thể dẫn đến sốc sốt xuất huyết (do mất máu).

- Bệnh sốt xuất huyết thường có 3 giai đoạn là giai đoạn sốt cao (febrile phase), giai đoạn nguy hiểm (critical phase) và giai đoạn phục hồi (recovery phase).

Giai đoạn sốt cao kéo dài từ 2-7 ngày, trong đó người bệnh có triệu chứng như sốt cao (trên 38.5 độ C), đau đầu, đau khớp, cơ, phát ban.
Giai đoạn nguy hiểm xảy ra khi hết sốt và kéo dài từ 24-48 giờ. Đây là giai đoạn nguy hiểm nhất vì người bệnh có thể bị xuất huyết nội tạng hoặc sốc do mất máu.
Giai đoạn phục hồi diễn ra khi người bệnh qua khỏi giai đoạn nguy hiểm và có dấu hiệu cải thiện về sức khỏe. Tuy nhiên, giai đoạn này cũng cần được theo dõi chặt chẽ vì người bệnh có thể bị các biến chứng như phù phổi hoặc suy tim.

Phân loại sốt xuất huyết

Nguyên nhân gây ra sốt xuất huyết và các triệu chứng thường gặp

- Nguyên nhân gây ra bệnh lý sốt xuất huyết là do virus Dengue, được truyền từ người sang người qua muỗi vằn. Muỗi vằn thường sống ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, có khí hậu ẩm ướt và mưa nhiều. Muỗi vằn thường hoạt động vào ban ngày, đặc biệt là vào buổi sáng sớm và chiều tối. Muỗi vằn thích đẻ trứng ở các nơi có nước đọng như bình hoa, lốp xe, xô, chậu….

- Các triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết thường xuất hiện từ 4-10 ngày sau khi bị muỗi đốt. Các triệu chứng thường gặp là:

Sốt cao (trên 38.5 độ C), có thể kéo dài từ 2-7 ngày
Đau đầu, đặc biệt là phía sau mắt
Đau khớp, cơ, xương
Phát ban, thường xuất hiện sau 2-5 ngày kể từ khi sốt
Buồn nôn, ói mửa
Chảy máu cam, nôn máu, đi cầu ra máu (ở thể nặng)
Xuất huyết da niêm mạc (chấm xuất huyết, vết bầm tím)
Giảm tiểu cầu (dưới 100.000/mm3)
Tụt huyết áp (Huyết áp tâm thu <90 mmHg hoặc huyết áp tâm trương <60 mmHg)

Nguyên nhân gây ra bệnh sốt xuất huyết

Phương pháp điều trị bệnh và biến chứng của sốt xuất huyết

- Hiện nay, chưa có thuốc đặc trị cho bệnh sốt xuất huyết. Phương pháp điều trị bệnh chủ yếu là hỗ trợ và giảm các triệu chứng. Người bệnh cần được nghỉ ngơi, uống nhiều nước và các dung dịch điện giải để duy trì cân bằng nước và điện giải trong cơ thể. Người bệnh cũng có thể dùng thuốc hạ sốt như paracetamol để giảm sốt và đau. Tuy nhiên, không nên dùng aspirin hoặc ibuprofen vì chúng có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết.

- Người bệnh cần được theo dõi sát sao các chỉ số như nhiệt độ, huyết áp, tiểu cầu và hematocrit để phát hiện sớm các dấu hiệu của giai đoạn nguy hiểm hoặc sốc xuất huyết. Nếu có biểu hiện bất thường, người bệnh cần được nhập viện ngay để được điều trị kịp thời. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, sốt xuất huyết có thể gây tử vong hoặc để lại các biến chứng nghiêm trọng.

Phương pháp điều trị bệnh

Biện pháp phòng ngừa

- Biện pháp phòng ngừa sốt xuất huyết là nhằm ngăn chặn sự lây lan của virus Dengue qua muỗi vằn. Có hai hướng chính là phòng ngừa cho cá nhân và phòng ngừa cho cộng đồng.

- Phòng ngừa cho cá nhân bao gồm các biện pháp như:

Mặc quần áo dài tay, dài quần để bảo vệ da khỏi bị muỗi đốt.
Sử dụng các loại kem chống muỗi hoặc các thiết bị xua muỗi như đèn, nến, tăm.
Tránh ra ngoài vào những giờ muỗi hoạt động nhiều như buổi sáng sớm và chiều tối.
Tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết nếu có điều kiện. Hiện nay, đã có một loại vắc xin phòng sốt xuất huyết được phê duyệt tại một số nước là Dengvaxia. Tuy nhiên, vắc xin này chỉ được khuyến cáo cho những người đã từng nhiễm virus Dengue trước đó và có độ tuổi từ 9-45 tuổi.

- Phòng ngừa cho cộng đồng bao gồm các biện pháp như:

Tiêu diệt muỗi và ấu trùng bằng cách sử dụng các loại thuốc diệt côn trùng hoặc sinh vật diệt côn trùng.
Loại bỏ các nơi tích nước đọng như bình hoa, lốp xe, xô, chậu… để ngăn chặn muỗi đẻ trứng.
Bao phủ hoặc che kín các bình chứa nước sạch để tránh muỗi vào đẻ trứng.
Thông báo cho cơ quan y tế khi phát hiện có người mắc sốt xuất huyết để được hỗ trợ và xử lý kịp thời.

Xịt khư trùng không gian sống

- Sốt xuất huyết là một bệnh nguy hiểm và có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Do đó, cần có sự ý thức cao của cá nhân và cộng đồng trong việc phòng ngừa và chống lại bệnh này.